Sta je weleens stil bij waarom je dingen doet zoals je ze doet? Waarom je automatisch naar je telefoon grijpt, weer voor dezelfde lunch kiest of ’s avonds gedachteloos door je favoriete app scrollt? Veel van wat we dagelijks beslissen voelt misschien bewust, maar is dat lang niet altijd. Onze hersenen draaien namelijk grotendeels op routine, gewoonte en impuls.
Gewoonten: de automatische piloot van je brein
Een groot deel van je gedrag bestaat uit gewoonten. Dat is niet luiheid, maar efficiëntie. Je hersenen besparen energie door terug te grijpen op bekende patronen. Als je elke ochtend op dezelfde manier je dag start, hoef je er niet meer over na te denken. Dit betekent dat je ‘s ochtends minder energie kwijt bent met nadenken over wat je moet doen nadat je opstaat.
Deze automatische piloot werkt op allerlei gebieden. Je kiest dezelfde route naar je werk, bestelt hetzelfde drankje en checkt automatisch je telefoon bij verveling. In veel gevallen handig, maar het betekent ook dat je beslissingen vaak niet zo rationeel zijn als je denkt.
Impulsen: de kracht van het moment
Naast gewoonten spelen ook impulsen een grote rol. Je hebt vast weleens gedacht: “Ik zou eigenlijk moeten sporten, maar ik kijk nog één aflevering.” Dat is een impuls die het overneemt van je rationele brein. Zeker als je moe of gestrest bent, winnen de impulsen het snel van het langetermijndenken. Daarom zijn verleidelijke keuzes vaak zo aantrekkelijk. Denk aan een snack, online shoppen of het spelen van een snel spelletje. Ze geven direct een fijn gevoel, zonder dat je er veel moeite voor hoeft te doen.
Waarom ontspanning vaak digitaal is
In het digitale tijdperk zoeken we ontspanning steeds vaker via schermen. Even een filmpje kijken, scrollen door social media of een spelletje spelen. Het is laagdrempelig, snel beschikbaar en sluit perfect aan bij onze behoefte aan directe beloning.
Een goed voorbeeld hiervan is het toenemende gebruik van online spellen. Niet alleen jongeren, maar ook volwassenen zoeken hierin afleiding. Een live casino biedt bijvoorbeeld de spanning van een écht spelmoment, maar dan vanuit je eigen woonkamer. Voor sommigen is dat hét moment om even de dagelijkse stress te vergeten.
Hoe je meer grip krijgt op je keuzes
Hoewel veel van je gedrag automatisch gaat, kun je wel degelijk meer bewustzijn creëren. Dat begint met stilstaan bij je patronen. Stel jezelf bijvoorbeeld eens deze vragen:
- Waarom kies ik steeds hetzelfde?
- Wat triggert mijn impulsen?
- Welk gevoel hoop ik te krijgen met deze actie?
Door je bewust te worden van je gewoonten, kun je ze langzaam bijsturen. Dat hoeft niet een grote verandering te zijn. Kleine aanpassingen in je omgeving maken ook al een verschil. Denk daarbij aan het wegleggen van je telefoon tijdens het eten of je startscherm veranderen.
Kies je bewust of kiest je brein voor jou?
Onze hersenen zijn ontworpen om snel keuzes te kunnen maken zonder dat we hiervoor veel hoeven na te denken. Dat is meestal handig, maar soms ook verraderlijk. Begrijpen hoe gewoonten en impulsen werken, geeft je meer regie over je keuzes. Of je nu bewust ontspant met een boek, of automatisch naar een online game grijpt, het helpt als je weet waarom je iets doet.
Het gaat er niet om dat je elk moment moet analyseren, maar wél dat je af en toe even uitzoomt. Zo ontdek je wat je écht belangrijk vindt en kun je betere keuzes maken die verder gaan dan alleen gemak of gewoonte.